پیروزی تازه اصولگرایان در انتخابات مجلس هشتم اگرچه تا حدی طبیعی بود اما نشان از نوعی تحول در مفهوم اصولگرایی نیز دارد. طبیعی است چرا که معمولا چرخش گفتمانی در جامعه بیشتر با دوره‏های ریاست جمهوری همگام است تا دیگر انتخابات. بنابراین جریانی که دولت را در دست دارد معمولا آنقدر قدرتمند هست که انتخابات‏های دیگر را نیز با موفقیت نسبی پشت سر بگذارد. هنگامی که دولت سازندگی بر سر کار بود انتخابات مجلس پنچم را نیز کارگزاران تصاحب کردند. هنگامی که جریان دوم خرداد بر سر کار بود چندین انتخابات پیاپی به نفع آنها به پایان رسید. بنابراین اگر کسانی منتظر شکست طبیعی اصولگرایان باشند باید تا انتخابات شوراهای بعدی صبر کنند.

از سوی دیگر، پیروزی اصولگرایان در این انتخابات تا حدی مایه تعجب است. اصولگرایی از ابتدای پیدایش در سال 1380 چند مرحله را پشت سر گذاشت. فاز اول آن که شکل جنبش به خود گرفت بر مبنای اسلام‏گرایی و مبارزه با فساد حکومتی و همزمان با پیام هشت‏ ماده‏ای رهبری و نظریه‏پردازی‏ها در خطبه‏های پیش از نماز جمعه تهران توسط آیت‏ الله مصباح یزدی شکل گرفت. در مرحله دوم اصولگرایی یکی دو سال بعد در هیات یک نیروی سیاسی نسبتا بزرگ با محوریت گفتمان عدالت‏خواهی ظاهر شد در حالی که از نیروی اسلام‏گرایی مستتر در آن روزبروز کاسته می‏شد. اینجا جایی بود که احمدی‏نژاد ظاهر شد و پرچم اصولگرایی را به دست گرفت. اکنون بنظر می‏رسد باید مرحله سومی برای این جریان در نظر بگیریم. اکنون این جریان بقدری گسترده شده که بسیاری از رای‏دهندگان لیبرال نیز ممکن است به آنها رای بدهند، نظریه‏های اسلام‏گرایانه همگی آزمایش شده‏اند و بیشتر آنها با مخالفت نخبگان لیبرال جامعه موضع دفاعی گرفته‏اند یا تنها تاثیرات محدودی از خود بجای گذاشته‏اند. مبارزه با ربا آنقدر در مصاف با درس‏خوانده‏های اقتصاد شکست خورد که اکنون نیروهای خود اصولگرایان (مثل مظاهری) آنرا زیر سوال می‏برند. در مرحله فعلی اصولگرایی تبدیل به گفتمان عمومی جامعه شده است، از مختصات اقلیتی خود تهی شده (اسلام‏گرایی) و روحیه ملی‏گرایی وحدت بخش عمیقی در آن تزریق شده است. در تاریخ معاصر ایران دین هر گاه صبغه ملی‏گرایانه به خود گرفته است ترکیب قدرتمندی ایجاد کرده است که تغییرات عمیقی ایجاد کرده است. نهضت ملی شدن صنعت نفت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از آن جمله‏اند.

در سال‏های اخیر به خطر افتادن امنیت ملی ایران بر اثر اجماع نصفه نیمه جهانی (یا بهتر گوییم غربی) بر علیه ایران در پرونده هسته‏ای فرصتی برای بازتولید گفتمان اسلام‏گرایانه-ملی‏گرایانه دفاع مقدس بوجود آورد که با گفتمان بموقع احمدی‏نژاد ترکیب شد و باعث حاکمیت اصولگرایان شد. بدینسان فعالیت اتمی ایران با تشدید تخاصم غرب با ایران منجر به بازگشت وحدت ملی به ایران با محوریت نظام مستقر و تحکیم ارزش‏های ملی و فرهنگی کشور شد. البته در این راه شرایط تازه بین‏المللی از جمله برگشت نزاع شرق و غرب و همینطور جنگ جهانی آمریکا بر علیه دشمنانش پس از 11 سپتامبر یاریگر این تحول در ایران بود. از دیدگاه راهبردی بین‏المللی ایران با پشت سر گذاشتن یک دوره پرآشوب گلاسنوست در دولت دوم خرداد به سلامت وارد دوران ثبات داخلی و مبارزه‏طلبی خارجی شد و با حفظ و ارتقاء عوامل قدرت ذاتی خود برنده بزرگ بازی مابعد جنگ سرد در خاورمیانه بوده است.