روز گذشته با کمال تاسف شاهد خبر توقیف ماهنامه سوره از سوی حامی مالی خود یعنی سازمان تبلیغات اسلامی بودیم. بر کسی پوشیده نیست که مجله سوره مهمترین ارگان فکری جریان انقلاب اسلامی و ادامه‏دهنده راه شهید آوینی است، همو که در روزهای قبل از شهادتش معروف بود که در حال بیرون انداختنش از سوره هستند و حضورش و حرفهایش خیلیها را عصبانی کرده بود. شهید آوینی تنها هنگامی بعنوان سمبل فرهنگ انقلابی زمان صلح برسمیت شناخته شد که بطور ناگهانی رهبر انقلاب در مراسم تشییع جنازه وی حضور یافت. آن وقت همه تبدیل به پیروان صادق آوینی شدند. اکنون نیز معلوم نیست انتقادات بشدت نرم و نازک سوره از ارگان‏های فرهنگی به دامن قبای کدام یک از استوانه‏های انقلاب برخورد کرده که دستور خود-تعطیلی آن با این شدت و حدت صادر شده. ستون مورد نظر حتی به سانسور بخش‏های غیرمورد علاقه یا حتی اخراج افراد مورد بی‏علاقگی و سایر اقدامات نیز توجهی نشان نداده و یکسره تصمیم گرفته برای همیشه صورت مساله را پاک کند. به هر حال ما متاسفیم که عمیق‏ترین نشریه کشور که پل وصل انقلاب اسلامی با بیداری اسلامی بین‏المللی بود تحت نظر ارگانی است که شاهکارهایی چون واردات سیگار را در کارنامه خود دارد.

«ربا و تورم»‏ نوشته احمد علی یوسفی، 1850 تومان. وقتی این کتاب را خریدم از خوشحالی در پوست نمی‏گنجیدم فکر می‏کردم بالاخره یک کتابی پیدا کردم که دیدگاه من را درباره ربا تایید می‏کند. اما وقتی سوار اتوبوس شدم و کتاب را باز کردم دیدم صفحه اولش تقدیرنامه برای برگزیده شدن بعنوان پژوهش برگزیده سال هست و با اضطراب پایینش رو نگاه کردم دیدم خاتمی امضا کرده. متوجه شدم که اتفاقا کتاب در جهت توجیه نظام بانکداری داخلی و بین‏المللی نوشته شده. با این وجود بخش‏هایی از آن را خواندم.

استدلال اصلی کتاب این است که در شرایط وجود تورم پایدار، اصل بر جبران کاهش ارزش پول در قرض‏های مدت‏دار است، چرا که فلسفه وجودی پول ارزش مبادله‏ای آن است و پول بخودی‏خود ارزشی ندارد. مثال رایجش این است که برف در زمان قدیم یک کالای گرانی بوده، مثلا شبیه بستنی فعلی. حالا می‏گویند اگر کسی به شما در تابستان مقداری برف قرض داد شما نمی‏توانی همان مقدار را در زمستان به او رد کنی چون آن وقت ارزشش را از دست داده است. کتاب همچنین شامل مباحث نسبتا دقیقتر اقتصادی نیز هست. در یکی دو سال گذشته استدلال بنفع جبران کاهش ارزش پول دچار اشکالات جدی شده است. مخالفان سوال می‏کنند که مگر در عصر تشریع هیچ نوع تورمی وجود نداشته است؟ اگر وجود داشته و با وجود آن هر گونه اضافه در بازپرداخت قرض ربا دانسته شده پس این حکم برای زمان حال نیز معتبر است. در حقیقت این کتاب تنها برای پاسخ به این پرسش نوشته شده است و پاسخش این است که در زمان ائمه اگرچه روایات محکمی درباره افزایش قیمت‏ها در دست است اما این افزایش‏ها بصورت نوسانی حول نقطه میانگین بوده است. چرا که میزان کل نقدینگی در گردش (طلا و نقره) بدلیل کمیاب بودن معادن آنها تقریبا ثابت بوده و اگر هم بر اثر فتح ایران و روم موقتا نقدینگی موجود در مدینه افزایش یافته دوباره به سراسر مملکت اسلامی بازگشته است. اما از دیدگاه کتاب، ماهیت تورم امروزی این است که دولت آزاد است هر چقدر می‏خواهد اسکناس چاپ کند و بنابراین با تورم پایدار و غیربازگشتی روبرو هستیم.

در پاسخ به این کتاب اولا باید مناظره‏ای که درباره رابطه ربا و تورم بوجود آمده است را به فال نیک بگیریم. در ابتدای کتاب فتواهای علمای سنی آمده است که نشان می‏دهد قریب به اتفاق جبران کاهش ارزش پول را ربا می‏دانند و بنظر می‏رسد ما در این زمینه مدتها غافل بوده‏ایم یا مساله را نادیده گرفته‏ایم. ثانیا نویسنده محترم اصل نوسانات شدید قیمتی را در عصر ائمه تایید می‏کنند تا حدی که در زمان عثمان قیمت یک کنیز معادل هموزنش نقره بوده است. یا احادیثی را نقل می‏کنند که مطابق آنها شخصی درهم (نقره) از کسی قرض می‏گیرد و در هنگام ادای قرض در چند روز بعد ارزش نقره در برابر طلا به نصف کاهش یافته است! حال در چنین شرایطی چه چیزی موجب می‏شود نویسنده معتقد به جبران کاهش ارزش پول در حالت تورم پایدار و عدم جبران آن در تورم نوسانی باشد (به فرض که اصل نوسانی بودن تورم زمان ائمه را با مسامحه بپذیریم). اگر فی‏المثل در اثر قحطی بمدت چند سال کالاها گران شود چه منطقی می‏تواند بگوید در اینجا نیازی به جبران کاهش ارزش پول نیست؟ جمعبندی روشنی که می‏توان از این اثر داشت این است که مولف پذیرفته است که نوسانات قیمتی حتی با ثبات چند ده ساله در عصر تشریع وجود داشته است، بنابراین دو راه پیش‏رو دارد یا حکم بدهد که تحریم ربا مخالف عقل است و نعوذبالله خداوند خلاف عقل حکم کرده است یا اینکه مجددا به استدلال «تفاوت بنیادی طلا و نقره با اسکناس» پناه ببرد و در این صورت در واقع در مقابل سوال اصلی مخالفان سپر انداخته است. نویسنده اگر چه با استناد به استفاده طلا و نقره بعنوان زیورآلات آنها را برخلاف اسکناس دارای مطلوبیت ذاتی می‏داند اما بعقیده من طلا و نقره قدیم تفاوت ماهوی با اسکناس فعلی ندارد و هر دو بعنوان وسیله مبادله تنها به میزان کمیابی‏شان ارزشمند بوده‏اند. شاهد آن نیز کاهش ارزش طلا و نقره در زمان‏هایی است که حجم آنها در بازار افزایش می‏یافت (فتح ایران، فتح آمریکا بعد از کریستف‏کلمب و ...).

همانطور که انتظار می‏رفت پس از کندی برنامه ایران برای راه‏اندازی غنی‏سازی در مقیاس صنعتی روسیه حاضر نشد بتنهایی بار اتمی شدن ایران را بر دوش بگیرد و لذا از تحویل سوخت هسته‏ای به بهانه‏های سطحی خودداری می‏کند. مسئولین کشورمان خوب است با عدم اتکا به روسیه در این مرحله، با راه‏اندازی 3000 سانتریفوژ در اسرع وقت و تثبیت هسته‏ای شدن ایران به روسیه برای انتقال سوخت به ایران کمک کنند.

اما همانطور که امروز محمد حسن قدیری ابیانه گفت، تهدیدات نظامی آمریکا که با واکنش سرد دولت و ملت ایران روبرو شد اکنون جو داخلی آمریکا را بضرر جمهوری‏خواهان تغییر داده و طیف‏های مختلف برای مهار نومحافظه‏کاران تلاش‏های شدیدی را آغاز کرده‏اند. این موضوع منجر به تکذیب‏های پیاپی هرگونه اقدام نظامی از سوی مقامات آمریکایی شده است. آمریکا اکنون با وضعیتی روبرو شده است که می‏رود منجر به حیثیتی شدن مساله اتمی ایران گردد. همانطور که در قضیه تسخیر لانه جاسوسی، آمریکا به گروگان دانشجویان ایرانی درآمد اکنون نیز پس از چند سال تمرکز جهانی بر روی مساله هسته‏ای ایران حیثیت آمریکا در خطر قرار گرفته است. این موضوع می‏تواند مهمترین علت طرح تهدیدات نظامی باشد چرا که بلحاظ منطقی هسته‏ای شدن ایران برای غرب هزینه‏ کمتری خواهد داشت تا جنگ با ایران. اما در این میان این حیثیت آمریکا بعنوان یک ابرقدرت فاتح (لااقل در خاورمیانه و در سالهای اخیر)‏ است که توسط ایران به بازی گرفته شده و این چیزی است که بیش از مساله اتمی آمریکا را می‏رنجاند.

اکنون سردمداران کاخ سفید برای اینکه مساله ایران بر روی انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا همانند مورد کارتر تاثیرگذار نباشد راه‏حل را در انحراف افکار عمومی دیده‏اند. ازینرو آمریکا دست‏اندرکار ایجاد یک بحران بزرگ بین‏المللی است که بتواند مساله ایران را به درجه دوم اهمیت سوق دهد و از هزینه شکست آمریکا در برابر ایران بکاهد و این چیزی جز بحران موشکی اخیر میان آمریکا و روسیه نیست. آمریکا با مستقر کردن سیستم‏های ضد بالستیک در مرزهای روسیه اقدامی بشدت تهاجمی صورت داده است که می‏رود سیاست جهانی را بسوی یک جنگ سرد جدید سوق دهد. البته این بار آمریکا به میل خود وارد چنین جنگ سردی می‏شود چرا که رقیب فعلی بسی ضعیفتر از اتحاد جماهیر شوروی سابق است و بخوبی قابل کنترل خواهد بود. آمریکا برای متحد کردن جبهه غرب در برابر یک تهدید بزرگ جدید به چنین بحرانی و حتی بزرگتر از آن نیاز خواهد داشت. برای جلوگیری از تجزیه غرب بدست روسیه است که آمریکا دژ نظامی جدید خود را درست در منتها الیه شرقی اروپا بنا می‏کند. از سوی دیگر برخورد شدید آمریکا و روسیه نشاندهنده آن است که دیگر آمریکا به یک اجماع بین‏المللی برای مقابله با برنامه هسته‏ای ایران نیازی ندارد و حتی اخیرا با اعتراضات شدید به قراردادهای نفتی چین با ایران این کشور بالقوه مخالف را هم رنجانده است. این واقعیات ما را متقاعد می‏کند که علی‏رغم استمرار دشمنی‏ها دوره تمرکز بر ایران گذشته است و یک ایران اتمی عملا توسط غرب پذیرفته شده است.

همانطور که حتما از طریق رسانه‏ها مطلع شدید چهارشنبه قبل یک تجمع دانشجویی در اعتراض به تخریب مسجدالاقصی و همچنین فعالیت شرکت‏های صهیونیستی در ایران در مقابل مجلس شورای اسلامی برگزار شد. از آنجا که گزارش رسانه‏ها در این مورد کامل نبود برای اطلاع خوانندگان خلاصه‏ای از آنچه روی داد را می‏آورم.

این تجمع بطور بی‏سابقه‏ای با استقبال دانشجویان مواجه شده بود و با اینکه هوا اتفاقا سرد و بارانی بود حدود 200 تا 300 نفر در آن شرکت کرده بودند. از نظر میزان استقبال شبیه به تجمعات جنبش دانشجویی جلو سفارت انگلیس بود. البته مسئولین برپایی تجمع احتمالا بدلیل پیش‏بینی نکردن این حضور نسبت به اطلاع‏رسانی به خبرگزاری‏ها کوتاهی کرده بودند که نتیجه آن انعکاس ضعیف این تجمع بود. دانشجویان از دانشگاه‏های مختلف از جمله امام صادق (ع)، شریف، امیرکبیر و تربیت مدرس حضور داشتند که در انتهای مراسم نماینده‏ای از هر دانشگاه به ایراد سخنرانی پرداخت. مراسم با حضور سه تن از نمایندگان مجلس: دکتر زاکانی، حجه‏الاسلام یحیی‏زاده و بزرگیان آغاز شد. سپس بزرگیان در سخنان پرشوری نسبت به حضور شرکت‏های حامی اقتصادی اسراییل در ایران که بنوعی دسترسی اسراییل به بازار ایران محسوب می‏شود اعتراض کرد. ایشان همچنین اشاره کرد که در سازمان ملل دو دبیرکل اخیر دارای همسران یهودی بوده‏اند. همچنین از صدور بیانیه‏ای در یک هفته آینده توسط جمعی از نمایندگان بمنظور اعتراض به فعالیت شرکت‏های صهیونیستی در ایران خبر داد. سخنران بعدی دکتر زاکانی بود که از بیداری دانشجویان در برابر اسراییل تقدیر کرد و اعلام کرد طرحی برای منع فعالیت چنین شرکت‏هایی در ایران در دست بررسی است. در این اثنا آقایان خوش‏چهره و ابوطالب هم به جمع تظاهر کنندگان پیوستند و دکتر خوش‏چهره در سخنان کوتاهی بر حمایت طیف اصولگرا از هر طرحی در این زمینه خبر داد. این موضوع از آن جهت مهم بود که اخیرا زمزمه‏هایی از انشعاب در طیف اصولگرا شنیده شده بود. همچنین دانشجویان مستندات صهیونیستی بودن شرکت نستله را به سعید ابوطالب تحویل دادند.

تجمع روز چهارشنبه نشان داد پتانسیل بالای نیروهای انقلابی تاکنون بخوبی مورد استفاده قرار نگرفته و هدایت نشده است. پس از گذشت چند سال از شروع جنبش عدالتخواهی دانشجویی بیشتر تمرکز دانشجویان به تقابل با شیطان کوچک - انگلیس - معطوف شده بود که نهایتا به درگیری‏ در اطراف سفارت انگلیس منجر شد. در این شرایط اگرچه موضوع تعطیلی بخشی از سفارت انگلیس در باغ قلهک به سیاست رسمی نظام تبدیل شد اما در برنامه حرکتی جنبش دانشجویی نوعی بن‏بست بوجود آمد. اکنون با کنار هم گذاشتن مواضع اصلی جنبش عدالتخواهی شامل مبارزه با آمریکا و اسراییل از یک سو و مبارزه با سلطه شرکت‏های چندملیتی سرمایه‏داری بر اقتصاد کشور از سوی دیگر، فصل جدیدی از حرکت این نیروها آغاز خواهد شد ان‏شاءالله.

1- اقدام رژیم صهیونیستی را در تخریب بخش‏هایی از مسجدالاقصی محکوم می‏کنیم. صهیونیستها باید بدانند این کار نفس به شماره افتاده آنان را احیا نخواهد کرد و باعث نخواهد شد تحت تاثیر پیش‏گویی‏های جعلی تورات (در زمینه ظهور مسیح پس از ساخت مجدد معبد یا هیکل سلیمان) بدنه صهیونیست‏ها امید مجددی به ادامه حیات این رژیم بی‏پایه پیدا کنند. شنیده‏ام آنها گوساله سرخ مورد نظر برای سوزاندن در این معبد را هم پرورش داده‏اند. مساله اصلی این است که رژیم صهیونیستی فلسفه وجودی خود را برای غرب از دست داده است. در گذشته قرار بود اسراییل نقش اصلی را در مهار قدرت مسلمانان عالم با درگیر کردن آنها در یکی از مقدسترین مکان‏هایشان ایفا کند، اما اکنون جنایت‏های اسراییل بیش از آنکه باعث سرخوردگی مسلمانان شود موجب ایجاد وحدت در میان امت اسلامی شده است و عطر شهادت را در بلاد اسلامی پراکنده است. اکنون فلسطینیان پرچمداران مقابله با ظلم جهانی به رهبری آمریکای جنایتکار هستند و امیدواریم همانطور که اعلامیه دیروز آها نشان داد آماده آغاز انتفاضه دیگری برای نجات مسجدالاقصی باشند. 

2- با راهپیمایی دیروز ملت ایران راهبرد آمریکا در مورد پرونده هسته‏ای ایران و بطور کلی مقابله با قدرت روزافزون ایران شکست خورد. آمریکا اکنون با قدرتی مواجه است که نه تنها قادر است ضعف‏های درونی خود را از طریق برپایی مکرر انتخابات در سطوح مختلف ترمیم کند بلکه قادر بوده است برای مدت ربع قرن مردم را برای مبارزه با آمریکا و نظام سلطه جهانی در صحنه نگاه دارد. اگرچه آمریکا امیدوار بود بمرور زمان انقلاب اسلامی رنگ کهنگی بگیرد، اما جهاد فرزندان این ملت در عرصه‏های گوناگون این روزها بیش از پیش انقلاب را تازه کرده است. انقلاب اسلامی اکنون با استفاده از دشمنی پرفشار غرب وحدت ملی را احیا کرده و با جهت دادن آرمان ملی ایرانیان بسمت پیشرفت‏های بزرگ علمی بسوی ایجاد تمدن اسلامی در حرکت است. این در حالی است که اقدامات آمریکا برای مقابله با ایران روزبروز بیشتر به ضعف می‏گراید که تازه‏ترین جلوه آن در متوسل شدن به حرکات تروریستی در دستگیری دیپلمات‏های ایرانی در عراق بوده است. اگر آمریکاییها دیروز متوجه نشدند باید برای آنها توضیح بدهیم که دیروز زمانی که رییس جمهور به این اقدامات مذبوحانه آمریکاییها اشاره کرد جمعیت از ته دل و با پشتیبانی‏ای عظیم شعار مرگ بر آمریکایی سر داد که ترجمان آن بیشتر احساس پیروزی بر آمریکا بود تا ناراحتی از این اقدام. مردم ایران زمانی که دیدند آمریکا مجبور شده است به چنین اقدامات بچه‏گانه‏ای دست بزند حقیقتا باور کردند که پیروزی عظیمی در برابر آمریکا بدست آورده‏اند.

اما در پرونده هسته‏ای روزهای حساسی در پیش است. آمریکا در تنظیم قطعنامه 1737 و مدت مهلت آن بنحوی عمل کرد که پایان مهلت قطعنامه با راهپیمایی 22 بهمن ملت ایران گره نخورد. از طرفی با در نظر گرفتن توافقی که پیش از آن با فشار ایران بین این کشور و روسیه بدست آمد قرار بر این شد که سوخت هسته‏ای در اسفندماه به ایران منتقل شود. این رویدادی است که باید آنرا همردیف آغاز غنی‏سازی صنعتی در ایران دانست. چرا که زمانی که اولین محموله سوخت هسته‏ای بدست ایران برسد دیگر فشار آوردن به این کشور بیشتر نقض غرض خواهد بود تا این که موثر باشد. از این پس بعنوان اولین نتیجه هر گونه گزینه نظامی از روی میز برداشته خواهد شد چرا که در صورت به خطر افتادن امنیت ملی ایران، این کشور مشروعیت لازم برای تولید سلاح هسته‏ای برای مقابله با تهدیدات بین‏المللی را بدست خواهد آورد. بنابراین با توجه به پایان یافتن فشار غرب به ایران با انتقال سوخت هسته‏ای به داخل کشور (یا آغاز غنی‏سازی صنعتی بومی)، آمریکا تلاش کرد با مقارن کردن پایان مهلت قطعنامه با زمان انتقال سوخت، روسیه را تحت فشار قرار دهد. حملات تند پوتین بر ضد آمریکا در اجلاس امنیتی مونیخ را باید پیش‏دستی روسیه برای مقابله با این فشارها دانست. روسیه در این میان در شرایطی قرار گرفته است که اگر بار دیگر با ایران خلف وعده کند وجهه استقلال خود را در عرصه جهانی از دست خواهد داد و این موضوع بمنزله شکست سخت روسیه از آمریکا خواهد بود.

از سوی دیگر اگر چه برخی در داخل به تعویق افتادن اعلام خبر خوش هسته‏ای را نشانه نرمش دولت ایران ارزیابی کرده‏اند قرائن خلاف این مطلب را گواهی می‏دهد. از سویی آژانس بعنوان سگ نگهبان غرب تلاش کرد با به تاخیر انداختن نصب دوربین‏ها در نطنز و سپس غوغا درباره اینکه گویا ایران مخالف نصب این دوربین‏هاست ایران را از زمانبندی اعلان شده عقب اندازد. البته مشابه چنین اقدامات ایذایی را در مساله راه‏اندازی یو‏سی‏اف اصفهان نیز شاهد بودیم. نتیجه این اقدام این بود که تنها ساعاتی باقیمانده به آغاز راهپیمایی 22 بهمن آژانس کار نصب دوربین‏ها را به پایان رساند. از سوی دیگر غرب امیدوار بود با این اقدامات احمدی‏نژاد را وادار کند در عمل به وعده خود برای اعلام خبر خوش هسته‏ای در 22 بهمن تنها به اعلام خبر ضعیف آغاز نصب سانتریفوژها بسنده کند. این مساله می‏توانست موجب کاهش برانگیختگی افکار عمومی گردد و بنابراین احمدی‏نژاد هوشمندانه از این کار خودداری کرد. با وجود اینکه آژانس فکر می‏کند بنحو موفقیت‏آمیزی کار ایران را عقب انداخته است باید گفت زمانبندی اصلی ایران چیزی غیر از آن بوده است که به آژانس اعلام شده بود. ایران و روسیه احتمالا در مذاکراتی که چندی پیش با یکدیگر داشتند برای آغاز یک تهاجم استراتژیک مشترک آماده شده‏اند. هدف این تهاجم وادار کردن غرب به پذیرش ایران هسته‏ای است. نقش روسیه انتقال سوخت هسته‏ای به ایران خواهد بود و نقش همزمان ایران راه‏اندازی تعداد زیادی سانتریفوژ و آغاز پرسروصدا و از لحاظ زمانی کشدار غنی‏سازی صنعتی در نطنز. بدیهی است در صورتی که ایران از آغاز غنی‏سازی خودداری کند هرگز روسیه نخواهد توانست اولین محموله سوخت هسته‏ای را به ایران حمل کند چرا که در آن صورت بعنوان مقصر اصلی هسته‏ای شدن ایران تلقی خواهد شد. بنابراین ماه اسفند بسترساز اقدامات مهم سه جبهه اصلی پرونده هسته‏ای خواهد بود و حتی اروپا و چین که در ماه‏های اخیر نقشی حاشیه‏ای پیدا کرده‏اند ممکن است چرخش‏های مهمی را در این ماه ارائه کنند که این ماه را به ماه سرنوشت تبدیل خواهد کرد.